Της Γαλάτως Αλεξανδράκη
Ευρωβουλευτή ECR
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα φαινόμενο που σαφώς προϋπήρχε του COVID-19, ωστόσο τα lockdown επιδείνωσαν το πρόβλημα σε ανησυχητικό βαθμό. Στο ECR έχουμε επισημάνει από πολύ νωρίς (ήδη από το 2020) τους κινδύνους που θα επέφεραν στις κοινωνίες αυτά τα περιοριστικά μέτρα, δυστυχώς όμως δεν εισακουστήκαμε όπως θα έπρεπε. Φτάσαμε λοιπόν σήμερα στο να επιβεβαιωθούν οι φόβοι μας, καθώς ο αναγκαστικός εγκλεισμός, οι αυξημένες οικογενειακές εντάσεις και η αδυναμία πρόσβασης σε υποστηρικτικές δομές, έφεραν στο φως την ένταση ενός προβλήματος που συχνά καλύπτεται από τη σιωπή.
Οι αριθμοί και οι στατιστικές αποκαλύπτουν την ζοφερή πραγματικότητα… Σύμφωνα με διεθνείς αναφορές , η αύξηση των κλήσεων στις γραμμές βοήθειας ήταν χαρακτηριστική! Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, τα τηλεφωνήματα σε γραμμές υποστήριξης αυξήθηκαν κατά 30%-50%, ενώ πολλές περιπτώσεις παραμένουν αδήλωτες λόγω φόβου, ενοχών ή αδυναμίας πρόσβασης στα μέσα καταγγελίας.
Προφανώς και υπάρχουν αιτίες που οδήγησαν σε αυτήν την κλιμάκωση. Αν μπορούσα να τις κατηγοριοποιήσω θα κατέληγα σε 4 βασικούς λόγους.
1. Οικονομική Πίεση
Η ανασφάλεια για το μέλλον, η ανεργία και η απώλεια εισοδήματος ενέτειναν τις συγκρούσεις στο σπίτι. Η οικονομική κρίση που προκλήθηκε από τα μέτρα για τον Covid19 ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενίσχυσαν τη βία, καθώς οι εντάσεις εκφράζονταν συχνά με επιθετική συμπεριφορά.
2. Απομόνωση
Τα lockdown στέρησαν από τα θύματα τη δυνατότητα να ζητήσουν βοήθεια από φίλους, συγγενείς ή κοινωνικές δομές. Η κοινωνική απομόνωση λειτουργούσε σαν «ασπίδα» για τους θύτες, οι οποίοι μπορούσαν να ασκούν βία χωρίς τον φόβο αποκάλυψης.
3. Ψυχολογική Επιδείνωση
Το άγχος, η αβεβαιότητα και η κατάθλιψη αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πολλοί θύτες βίωσαν ψυχικές πιέσεις που οδήγησαν σε εκρήξεις θυμού, ενώ τα θύματα υπέφεραν από αισθήματα παγίδευσης και απόγνωσης.
4. Περιορισμός Δομών Υποστήριξης
Η αυξημένη ζήτηση για βοήθεια σε συνδυασμό με τις περιορισμένες δυνατότητες λειτουργίας λόγω των μέτρων προστασίας από τον «αόρατο εχθρό» έκανε δύσκολη την υποστήριξη των θυμάτων. Είναι χαρακτηριστικό (και συνάμα εξοργιστικό) ότι υπήρχαν κέντρα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, τα οποία δεν μπορούσαν να δεχθούν περισσότερα άτομα, εξαιτίας του φόβου διασποράς του ιού…
Όλα αυτά τα παράλογα τα ζήσαμε και πλέον καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μια σκληρή κοινωνική πραγματικότητα, που απαιτεί στρατηγικές δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα.
Βασικό εργαλείο στην μάχη κατά της ενδοοικογενειακής βίας είναι σε πρώτη φάση η αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας , αλλά και η περαιτέρω αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου, ιδιαίτερα σε ότι έχει να κάνει με τις ποινές με τις οποίες είναι αντιμέτωποι οι θύτες.
Είναι άραγε έτοιμες οι κοινωνίες εντός ΕΕ για μια ανοιχτή συζήτηση και ίσως και για κάποιο δημοψήφισμα σχετικά με το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής σε περιπτώσεις ειδεχθών εγκλημάτων; Θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουμε τι ακριβώς σκέφτονται για αυτό οι ευρωπαίοι πολίτες.
Επιπλέον, εξαιρετικά κρίσιμη είναι και η ενδυνάμωση/στήριξη των θυμάτων, μέσα από δημιουργία περισσότερων δομών φιλοξενίας, μέσα από παροχή δωρεάν νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης, αλλά και μέσα από την ανάπτυξη προγραμμάτων για την οικονομική ενδυνάμωση των θυμάτων, ώστε να μπορούν με ασφάλεια και ταχύτητα να ανεξαρτητοποιηθούν.
Από την άλλη οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι και η ψυχολογική υποστήριξη μέσα από θεραπευτικά προγράμματα τόσο για τα θύματα όσο και για τους δράστες μπορεί να μειώσει τον κύκλο της βίας. Αυτό προφανώς προϋποθέτει ιχνηλάτηση από την πολιτεία των οικογενειών που αντιμετωπίζουν περιστατικά βίας για να προληφθεί το κακό και επιπλέον απαιτείται μια πιο ευαισθητοποιημένη κοινωνία, η οποία δεν θα σιωπά απέναντι σε κακοποιητικές συμπεριφορές.
Όλα τα παραπάνω απαιτούν πρόληψη και εκπαίδευση. Για εμάς στο ECR η πρόληψη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης. Η εκπαίδευση στα σχολεία και η δημιουργία πανευρωπαϊκών εκστρατειών ενημέρωσης για το φαινόμενο, είναι βασικοί πυλώνες ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση και υποστήριξη των θυμάτων, μέσα από εφαρμογές για κινητά που επιτρέπουν την αθόρυβη καταγγελία περιστατικών, αλλά τη δημιουργία ασφαλών πλατφορμών επικοινωνίας με γραμμές βοήθειας.
Εν κατακλείδι, ο COVID19 και οι υποχρεωτικοί εγκλεισμοί ανέδειξαν το πόσο βαθιά ριζωμένο είναι το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας σήμερα. Αν και οι προκλήσεις είναι πολλές, η κοινωνία έχει τη δύναμη να επιφέρει αλλαγή μέσω της πρόληψης, της προστασίας και της υποστήριξης. Είναι ώρα να σπάσουμε τη σιωπή και να ενισχύσουμε τα θύματα, διασφαλίζοντας ότι η οικογένεια είναι ένας χώρος ασφάλειας, όχι φόβου.
