ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΙΤΕ ΕΔΩ
Γράφει ο Απόλλων Γ. Λεονταρίτης
Μεγάλες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Πολεμικό Ναυτικό την τρέχουσα περίοδο, με κύρια επiδίωξη τη διατήρηση σε υψηλά επίπεδα της απόδοσης της παραγωγικότητας της διαθεσιμότητας και της επιχειρησιακής ικανότητας, υπηρεσιών και μονάδων. Παράλληλα αυξημένες είναι οι απαιτήσεις εκσυγχρονισμού του Στόλου, με επίκεντρο τη πρόσκτηση νέων μονάδων αλλά και τον σχεδιασμό και υλοποίηση σημαντικών εξοπλιστικών προγραμμάτων, αξιοποιώντας τα διδάγματα που προκύπτουν από τις σύγχρονες συγκρούσεις.
Υπό το πρίσμα των περιορισμένων οικονομικών πόρων και ασφυκτικών λειτουργικών προϋπολογισμών, οι διαθέσιμες επιλογές που προσφέρει η παρούσα δημοσιονομική κατάσταση δεν επιτρέπουν ιδιαίτερη αισιοδοξία για άμεσες διορθωτικές ενέργειες προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ανανέωσης του Στόλου. Ταυτόχρονα μέγιστη είναι η πρόκληση σε ότι αφορά την μέριμνα για το προσωπικό, με ταυτόχρονη παροχή κινήτρων για νέο αίμα που θα δώσει ζωή στα πλοία του ΠΝ μέσα στην επόμενη δεκαετία..
Στρατηγικός προσανατολισμός και δόγμα
Όταν κανείς αναζητά το μέλλον πρέπει να θυμάται πρωτίστως από που προέρχεται. Έτσι λοιπόν ουδείς θα πρέπει να λησμονεί ότι το Ένδοξο Πολεμικό μας Ναυτικό έχει μεγάλη ιστορία και βαριά παράδοση αφού ΠΟΤΕ δεν υπέστειλε την Σημαία του καθώς συμμετείχε σε όλους τους αγώνες τους Έθνους αποτελώντας πάντα τον παράγοντα ισχύος των Ελλήνων στο διάβα της τρισχιλιετούς ιστορίας μας. Σήμερα το ΠΝ καλείται να υπερασπίσει, διαφυλάξει και εξασφαλίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Πατρίδας σε θαλάσσιο χώρο που είναι τριπλάσιος σχεδόν του ηπειρωτικού, έχοντας παγκοσμίως την δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Νορβηγία ακτογραμμή, διαθέτοντας πάνω από τριάντα χιλιάδες νησιά, καλύπτοντας τα πελάγη του Ιονίου, Κρητικού, Αιγαίου και την θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου. Προκύπτει λοιπόν αβίαστα το συμπέρασμα ότι όλος αυτός ο θαλάσσιος χώρος απαιτεί την ύπαρξη ενός ισχυρού Πολεμικού Ναυτικού όπως πηγάζει αφενός από το θεσμικό κείμενο της εγκεκριμένης από το ΚΥΣΕΑ Δομής Δυνάμεων, από την ανάγκη αντιμετώπισης της αναθεωρητικής απειλής καθώς και της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων της χώρας σε συμμαχίες και διεθνείς οργανισμούς.
Φυσικά είναι αδύνατον τα παραπάνω να εξυπηρετηθούν από ένα ΠΝ το οποίο θα είναι περιορισμένου μεγέθους και γι αυτό απαιτείται ποσοτικά μεγάλος αριθμός ναυτικών μονάδων που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Οι μονάδες αυτές θα πρέπει να είναι εφοδιασμένες με σύγχρονα οπλικά συστήματα και δικτυοκεντρικό σύστημα διοικήσεως και ελέγχου προκειμένου να επιτευχθεί η απολύτως απαραίτητη ποιοτική υπεροχή σε ναυτικές επιχειρήσεις στις περιοχές ζωτικής ευθύνης σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε και ο Α/ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ κατά την ανάγνωση της πρώτης του ημερήσιας διαταγής στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, τα κύρια ζητούμενα είναι η εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής διαθεσιμότητας, ικανότητας και απόδοσης του Στόλου, μέσω της απαιτούμενης επιχειρησιακής εκπαίδευσης, στοχευμένων επισκευαστικών δράσεων και εξορθολογισμού των αποστολών, η εκπαίδευση, επιμόρφωση, βέλτιστη αξιοποίηση και ουσιαστική μέριμνα για το προσωπικό, η έγκαιρη και βέλτιστη παραλαβή, ενεργοποίηση και επιχειρησιακή αξιοποίηση των νέων μονάδων και ιπταμένων μέσων, καθώς και η βελτιστοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, με την υιοθέτηση τεχνολογιών αιχμής.
Εν αναμονή των νέων φρεγατών κλάσης «ΚΙΜΩΝ» από τη Γαλλία
Η νέα κλάση των 3 γαλλικών φρεγατών FDI –HN, σηματοδοτεί την απαρχή μιας νέας εποχής για τις ναυτικές ικανότητες της Ελλάδας. Η εμπνευσμένη ονομασία της που υιοθετήθηκε από το πρώτο πλοίο - το οποίο θα παραληφθεί εντός του 2025 - ενσωματώνει πολλά ναυπηγικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά που εντάσσονται για πρώτη φορά στο ΠΝ. Πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά και προηγμένα σχέδια φρεγατών παγκοσμίως με κύριο σχεδιαστικό γνώρισμα την ανεστραμμένη πλώρη που ενστικτωδώς φέρνει στον νου πλοία όπως το θρυλικό Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ αλλά και την αρχαιοελληνική Τριήρη, με τα οποία η Ελλάδα έζησε ένδοξες στιγμές και κυριάρχησε στις ελληνικές θάλασσες.
Οι φρεγάτες κλάσης «ΚΙΜΩΝ» έχουν πλήρες εκτόπισμα 4.550 τόνων, μήκος 121,6 m, πλάτος 17,7 m, πρόωση CODAD που προσδίδει μέγιστη ταχύτητας 27 κόμβων και αυτονομία μεγαλύτερη των 5.000 ναυτικών μιλίων στην ταχύτητα των 15 κόμβων. Στον οπλισμό περιλαμβάνονται 8 αντιπλοικοί πύραυλοι Exocet MM40 Block 3C εμβέλειας άνω των 200 km, 32 αντιαεροπορικοί πύραυλοι Aster 30 Block 1 εμβέλειας περί των 120 km σε θύλακες κατακόρυφης εκτόξευσης Sylver A50, ναυτικό πυροβόλο διπλής χρήσης ΟΤΟ 76/62 Super Rapid (SR) των 76 mm με σύστημα φόρτωσης πυρομαχικών πολλαπλής τροφοδοσίας, σύστημα εγγύς άμυνας CIWS τύπου Mk49 Mod5 GMLS με 21 βλήματα RAM εμβέλειας μεγαλύτερης των 13 km, 2 δίδυμοι τορπιλοσωλήνες για τις φονικές τορπίλες MU90, δύο τηλεχειριζόμενοι σταθμοί οπλισμού Lionfish 20 με πυροβόλο των 20 mm, πολυβόλα και οργανικό ελικόπτερο MH-60R με τον οπλισμό του. Πρέπει να τονιστεί ότι η παραπάνω σύνθεση οπλισμού της ελληνικής FDI είναι ανώτερη των φρεγατών ίδιας κλάσης που θα παραλάβει και το γαλλικό Ναυτικό και για το λόγο αυτό η τελική τους διαμόρφωση μεταβλήθηκε εγγύτερα σε αυτή του ΠΝ ιδίως στο βληματικό δυναμικό έπειτα από τα διδάγματα σε ναυτικό περιβάλλον που προέκυψαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για την εισαγωγή σε υπηρεσία πρώτης της φρεγάτας ενώ το φθινόπωρο του 2025 θα παραδοθεί η Φ/Γ ΝΕΑΡΧΟΣ (F602). Τέλος η τρίτη Φ/Γ ΦΟΡΜΙΩΝ (F603) θα παραδοθεί τον Οκτώβριο του 2026 ως αποτέλεσμα της εντυπωσιακής ταχύτητας με την οποία υλοποιείται το πρόγραμμα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Πηγές του ΠΝ κάνουν λόγο για μια νέα εποχή που επιτέλους θα γεφυρώσει το τεχνολογικό χάσμα που είχε δημιουργηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το ΓΕΝ και το Αρχηγείο Στόλου κυριολεκτικά ανυπομονούν να αποκτήσουν τις 3 νέες μονάδες ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία εκπαίδευσης των πληρωμάτων που θα αξιοποιήσουν στο έπακρο τις προηγμένες επιχειρησιακές ικανότητες με ταυτόχρονη τροποποίηση δόγματος μάχης και τακτικών με επίκεντρο την εισαγωγή της πολυπόθητης ικανότητας αεράμυνας περιοχής που προσφέρει το Radar SEAFIRE σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα φονικά βλήματα ASTER 30 που μπορούν να καταρρίψουν οποιοδήποτε εναέριο στόχο σε απόσταση 120χλμ ( 7 φορές μεγαλύτερη δλδ από αυτή που επιτυγχάνουν οι υφιστάμενες φρεγάτες του ΠΝ. Επιπλέον οι ικανότητες των FDI –HN θα αποτελέσουν θανάσιμη απειλή και για εχθρικά υποβρύχια στο Αιγαίο καθώς χάρις τις τορπίλες νέας γενιάς MU-90, θα μπορούν να αντιμετωπίσουν οποιονδήποτε τύπο υποβρυχίου, με εξελιγμένη παρακολούθηση και ικανότητα αποφυγής ενεργών ή παθητικών αντιμέτρων.
Το σήριαλ του εκσυγχρονισμού των φρεγατών κλάσης «ΥΔΡΑ»
Εξίσου κρίσιμο με το πρόγραμμα απόκτησης των φρεγατών FDI-HN είναι και το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των 4 φρεγατών MEKO-200HN κλάσης «ΥΔΡΑ». Τα πλοία αυτά που εντάχτηκαν σε υπηρεσία στο Στόλο τη δεκαετία του 90 (είναι τα ικανότερα που είναι σήμερα διαθέσιμα) έχοντας συμπληρώσει 30 χρόνια υπηρεσίας, με το ΠΝ να επιθυμεί να τα εκσυγχρονίσει στο σύνολο τους ώστε να υπηρετήσουν με αξιώσεις για δύο ακόμη δεκαετίες.
Το Πολεμικό Ναυτικό σχεδίαζε ως γνωστόν να εφαρμόσει ένα τέτοιο πρόγραμμα στα τέλη της δεκαετίας του 2000 με συνεχείς αναβολές που έθεσαν τα σχέδια σε μακρά στασιμότητα τη δεκαετία της δημοσιονομικής κρίσης. Βασική αιτία της πολυετούς καθυστέρησης που έχει προκύψει από το 2019 στην υλοποίηση του είναι το κόστος καθώς οι αρχικές εκτιμήσεις για €150-180 εκ που είχε προϋπολογιστεί, αποδείχτηκαν λίαν επιεικώς ανεπαρκείς και επαναπροσδιορίστηκαν σταδιακά στα €400-450 εκατ. για να φτάσουμε αρκετά χρόνια αργότερα στο.. σήμερα, όπου ρεαλιστικά απαιτούνται περί τα τα €850 εκ για εκσυγχρονισμό 4 φρεγατών ( οι ΦΓ «ΥΔΡΑ», «ΣΠΕΤΣΑΙ», «ΨΑΡΑ», «ΣΑΛΑΜΙΣ»).
Μεταξύ των συστημάτων που θα πρέπει να ενσωματωθούν είναι ένα νέο ραντάρ έρευνας αέρα/επιφανείας και πρόσκτησης στόχων κατηγορίας ενεργητικής ηλεκτρονικής σάρωσης AESA, αντικατάσταση των καταυγαστήρων εγκλωβισμού και τερματικής καθοδήγησης αντιαεροπορικών βλημάτων RIM 162 ESSM και RIM 7P, νέο σύστημα Διαχείρισης Μάχης – CMS TACTICOS σε συνδυασμό με νέο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου C-ESM/R-ECM, τηλεχειριζόμενους πυργίσκους με πυροβόλα των 20mm και αναβάθμιση των αντιπυραυλικών CIWCS Phalanx σε διαμόρφωση Block 1B Baseline 2 παράλληλα αντικατάσταση του ενός από σύστημα RAM με 21 βλήματα RIM-116C Block 2.
Στην παρούσα φάση η απόφαση για την έναρξη του προγράμματος εκκρεμεί, χωρίς να είναι γνωστό ποιο ναυπηγείο θα φέρει εις πέρας το έργο. Από την άλλη μεριά η αναγκαιότητα του είναι αδιαμφισβήτητη με δεδομένο ότι με τη συγκεκριμένη επένδυση είναι πρακτικώς αδύνατον να αποκτηθούν ισάριθμες φρεγάτες νέας κατασκευής (με κόστος που ξεπερνάει το 1,3 δις ανά μονάδα). Γι αυτό το λόγο λοιπόν θεωρείται απολύτως αδιανόητη η άφεση τους στην απαξίωση καθώς η αριθμητική δύναμη που προσφέρουν στο Στόλο οι 4 ΜΕΚΟ-200HN είναι επί της ουσίας αναντικατάστατη.
Υποβρύχια
Η επιχειρησιακή πρωτοπορία της Διοίκησης Υποβρυχίων στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο τα τελευταία 10 χρόνια διατηρείται χάρις τα 4 υποβρύχια τύπου 214 με αναερόβια πρόωση AIP (+1 εκσυγχρονισμένο Τύπου 209). Όμως είναι πλέον απολύτως πιεστική η ανάγκη για άμεση υλοποίηση προγράμματος νέων υποβρυχίων για την αντικατάσταση των 3 υφιστάμενων Τυπου209/1100 «Γλαύκος» (πρόκειται για τα «Νηρεύς», «Τρίτων» και «Πρωτεύς» σε συνδυασμό με τα 3 τύπου 209/1200 («Ποσειδών», «Αμφιτρίτη» και «Πόντος», με την ηλικία των περισσότερων να έχει ξεπεράσει τα 40 έτη και ορισμένων εξ αυτών να προσεγγίζει σχεδόν τα 50 έτη. Με δεδομένο ότι τα 6 αυτά υποβρύχια συγκροτούν το 55% της υφιστάμενης δύναμης είναι πλέον προφανές ότι δεν υπάρχει άλλο χρονικό περιθώριο αναμονής.
Με μέσο όρο 46 ετών ζωής, τα υποβρύχια Τύπου 209 θα πρέπει να παραδώσουν τη σκυτάλη σε έναν νέο τύπο. Η πραγματικότητα αυτή σύμφωνα με όσους γνωρίζουν τα δεδομένα, επιβάλει την άμεση ενεργοποίηση προγράμματος προμήθειας μιας νέας τεχνολογικά προηγμένης Κλάσης καθώς ο χρόνος υλοποίησης μεσοσταθμικά και με βάση τη διεθνή εμπειρία ξεπερνάει τα 6 με 8 χρόνια μέχρι να αποδώσει νέα σκάφη στον τελικό χρήστη.
Ήδη με τα σημερινά χρονικά δεδομένα το ΠΝ έχει μείνει έκθετο απέναντι στις υφιστάμενες υποβρύχιες απειλές που αναμένεται να κορυφωθούν μέσα στα επόμενα χρόνια με μοναδικό αντίβαρο την προμήθεια των 7 ανθυποβρυχιακών ελικοπτέρων MH-60R Romeo από τις ΗΠΑ, τα οποία - βεβαίως είναι κορυφαία στην κατηγορία τους - αλλά δεν εξαλείφουν την ανάγκη απόκτησης υποβρυχίων για την άσκηση αποτελεσματικού θαλάσσιου ελέγχου και αποτροπής σε Αιγαίο και Αν Μεσόγειο.
Η ελληνική ναυτική ισχύς απέναντι στο αβέβαιο μέλλον..
Σήμερα λοιπόν το ΠΝ διαθέτει 4 φρεγάτες ΜΕΚΟ-200 ΗΝ ηλικίας 30-35 ετών και 9 φρεγάτες τύπου S (Kortenaer) η ηλικία των οποίων προσεγγίζει τα 50 χρόνια. Ένα σύνολο δηλαδή 13 κύριων μονάδων επιφανείας - εκ των οποίων τουλάχιστον οι 6 - θα πρέπει να αντικατασταθούν το συντομότερο δυνατόν. Δυστυχώς κάτι τέτοιο στην παρούσα φάση φαντάζει ουτοπικό, ενώ οι 3 νέες φρεγάτες FDI – HN με την ένταξή τους στο Στόλο μας μαζί με τις 4 αναβαθμισμένες MEKO-200HN (όταν και αν αναβαθμιστούν) δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουν την κύρια απειλή που προκύπτει από το Τουρκικό ναυτικό, το οποίο στην παρούσα φάση διαθέτει 16 φρεγάτες (8 MEKO 200TN και 8 κλάσης “G”, πρώην αμερικάνικες κλάσης O.H. Perry και 10 ανθυποβρυχιακές κορβέτες. Εξ αυτών οι 4 είναι νεότευκτες κλάσης Ada του προγράμματος MilGem I (τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής με χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας) και 6 παλαιότερες κλάσης Burak πρώην γαλλικές Α69 που αναμένεται σταδιακά να αποσυρθούν.
Επιπλέον η απειλή θα εξελιχθεί περαιτέρω καθώς βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η ναυπήγηση 4 (+4 υπό παραγγελία) φρεγατών Κλάσης Ι ( το πρώτο TCG Istanbul F-515 ήδη παραδόθηκε) που θα ανανεώσουν πλήρως τον τουρκικό στόλο επιφανείας έως το 2035 παράλληλα με πρόθεση ναυπήγησης ενός δεύτερου αεροπλανοφόρου, την υπό πλήρη εξέλιξη ένταξη σε υπηρεσία 6 νέων υποβρυχίων Κλάσης 214 και πιθανότατα ενός νέου τύπου στην κατηγορία Αντιτορπιλικού (εκτοπίσματος 10.000 τόνων) μέχρι το 2035.
Συνεπώς διαφαίνεται ως μονόδρομος η πρόταση βραχυπρόθεσμης ανανέωσης του ελληνικού Στόλου, η οποία παρουσιάσθηκε από το ΠΝ στο υψηλότατο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας, με κέντρο βάρους την αντικατάσταση των φρεγατών τύπου S από νέας κατασκευής φρεγάτες πολλαπλού ρόλου αεράμυνας, με μεγάλη ισχύ πυρός σε όλες τις μορφές πολέμου (στη μορφή των προηγμένων Κλάσης Constellation από τις ΗΠΑ), σε συνδυασμό με πρόσκτηση μετά επιθεώρηση από το ΠΝ, κατάλληλων μικρότερων μεταχειρισμένων ναυτικών μονάδων πιθανότατα από τις ΗΠΑ.
Όπως ανέφερε ο ΥΕΘΑ Νίκος Δένδιας αμέσως μετά την συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξοπλιστικών, οι φρεγάτες Constellation που προβλέπονται στην «Αντζέντα 2030» θα είναι το δεύτερο μεγάλο όπλο μετά τις φρεγάτες Belhara που θα μπορέσει να στηρίξει την πορεία του ΠΝ στον 21ο αιώνα ενώ είναι προαπαιτούμενο να κατασκευασθούν στην Ελλάδα, ώστε η εν συνεχεία υποστήριξή τους να είναι δυνατή και οικονομοτεχνικά συμφέρουσα.
Εμείς απλώς θα σημειώσουμε ότι ιστορικά η επιβίωση των Ελλήνων στηρίχθηκε στη θάλασσα και στο ισχυρό Ναυτικό τους. Όσες φορές η Ελλάδα δεν είχε ισχυρό ναυτικό μπήκε σε περιπέτειες.
