ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΙΤΕ ΕΔΩ
Η ενίσχυση των αντιπλημμυρικών υποδομών, η θέσπιση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης καθώς και πρωτόκολλα διαχείρισης κρίσεων περιλαμβάνονται στις προτάσεις της ομάδας Ολλανδών εμπειρογνωμόνων της HVA International προς την κυβέρνηση, για την προστασία του θεσσαλικού κάμπου από μελλοντικές πλημμύρες.
Το πρώτο πόρισμα της εταιρείας στην οποία ανατέθηκε η αποτίμηση των αιτιών και του αντικτύπου των πλημμυρών, παρουσιάσθηκε πριν από μερικές ημέρες στους συναρμόδιους Υπουργούς, ενώ, το τελικό master plan, που αναμένεται τον προσεχή Φεβρουάριο, θα περιλαμβάνει έναν οδικό χάρτη για τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις, με σκοπό τη «θωράκιση» της Θεσσαλίας, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Real News.
Τι έφταιξε
Στο πόρισμα, η κακοκαιρία Daniel χαρακτηρίσθηκε ως «μεσογειακός κυκλώνας». «Ήταν πιθανότατα η σοβαρότερη καταιγίδα που έχει πλήξει ποτέ την Ευρώπη και η Θεσσαλία κατακλύστηκε περίπου από 3,7 δισ. κυβικά μέτρα βροχής», όπως επισημάνθηκε.
Ωστόσο, πέρα από το ανεπανάληπτο μέγεθος της κακοκαιρίας, οι Ολλανδοί έχουν καταλήξει σε πέντε αίτια της πλημμυρικής καταστροφής που «χτύπησε» την ευρύτερη περιοχή.
Αρχικά, όπως διαπιστώθηκε από τις αυτοψίες τους, τα ρέματα και οι χείμαρροι είχαν καλυφθεί προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η καλλιεργήσιμη επιφάνεια όμορων κτημάτων. Ακόμη, πολυάριθμες εκμεταλλεύσεις και οικιστικές περιοχές χτίστηκαν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες πάνω στη ροή ποταμών και χειμάρρων.
Δεύτερον, τα αναχώματα της περιοχής εξαρχής δεν είχαν κατασκευασθεί καλά εξαρχής και είχαν ελλιπή συντήρηση. Τρίτον, οι εμπειρογνώμονες εστίασαν και στη λίμνη Κάρλα, όπου συγκεντρώθηκαν τόνοι υδάτων, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πλέον από ενάμισι έως δύο έτη ώστε το νερό να απομακρυνθεί, όπως σημειώθηκε στην αναφορά.
Τέταρτον, οι υποδομές αποχέτευσης σε πολλές κατοικημένες περιοχές ήταν ελλιπείς και κακοσυντηρημένες, με τσιμεντωμένα φρεάτια και κανάλια κλειστά λόγω βλάστησης. Πέμπτον, οι Ολλανδοί διέκριναν την πολυαρμοδιότητα, μία διαχρονική παθογένεια του ελληνικού κρατικού μηχανισμού, που συναντάται και σε άλλες περιπτώσεις διαχείρισης κρίσεων.
Το σχέδιο των Ολλανδών για τη «θωράκιση» του θεσσαλικού κάμπου
Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αναμένεται να ολοκληρωθεί το ολιστικό σχέδιο «θωράκισης» του θεσσαλικού κάμπου από τα –μελλοντικά– καιρικά φαινόμενα, το οποίο και θα εκπονήσει ομάδα ειδικών από την Ολλανδία, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς της περιοχής.
Η συγκεκριμένη μελέτη εστιάζει «στο γεωργικό κομμάτι και τον τομέα προστασίας του από τις πλημμύρες. Δεν έχουμε να κάνουμε τόσο πολύ με τις αστικές περιοχές, τα χωριά, τις πόλεις κ.ά.
Ασχολούμαστε, κυρίως, με τη διαχείριση των υδάτων που έρχονται είτε από όμβρια ύδατα, είτε ποτάμια, τα οποία και καταλήγουν στον θεσσαλικό κάμπο και με τις οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής, όπως καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κτηνοτροφικές μονάδες και βιομηχανίες», όπως τόνισε ο Έλληνας Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας HVA International, Μιλτιάδης Γκουζούρης, μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, η ομάδα των ειδικών σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς έχουν πραγματοποιήσει επιτόπιες επισκέψεις, χαρτογραφώντας πολλές από τις περιοχές του θεσσαλικού κάμπου. Οι ειδικοί έχουν σημειώσει διάφορα σημεία – «κλειδιά» αλλά και χαρακτηριστικά των περιοχών, όπως το χώμα, τη βλάστηση και τα πετρώματα την εκάστοτε οικονομική δραστηριότητα, τα ποτάμια αλλά και το μικροκλίμα τους, με τρόπο που να μπορεί να υπολογισθεί ο όγκος νερού που μπορεί να δέχεται η κάθε περιοχή.
Ακόμη, σύμφωνα με τον κ. Γκουζούρη, οι ομάδες είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τα σημεία όπου τα αναχώματα και τα φράγματα υποχώρησαν και να μελετήσουν τις αιτίες που προκάλεσαν αυτές της ζημιές, επιδιώκοντας να συμπεριλάβουν στο σχεδιασμό νέες πρακτικές, που θα αποκλείουν την επανάληψη αντίστοιχης κατάστασης στο μέλλον.
«Αυτή την ώρα, έχουμε συλλέξει πολλά δεδομένα από καίρια σημεία στο θεσσαλικό κάμπο και “τρέχουμε” διάφορα σενάρια βροχών. Τα σενάρια αυτά μάς δείχνουν προς ποια κατεύθυνση θα κυλήσει το νερό και ποιες περιοχές κινδυνεύουν από πλημμύρες. Όλο αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο, αφού θα μπορεί να προταθεί και η δημιουργία του κατάλληλου αντιπλημμυρικού έργου, έχοντας πρώτα λάβει υπόψη η μορφολογία του εδάφους, οι ιδιαιτερότητες της περιοχής και άλλες παραμέτρους», σημείωσε ο κ. Γκουζούρης
Θα μπορούν να υπάρχουν για παράδειγμα περιοχές που θα πλημμυρίζουν και οι αγρότες θα λαμβάνουν αποζημιώσεις. Στην εν λόγω μελέτη, όπως ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ περιλαμβάνεται ένα κεφάλαιο στο οποίο εξετάζονται σενάρια να υπάρχουν περιοχές οι οποίες θα δρουν ως «ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας» σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων που δημιουργούν υπερβάλλουσες ποσότητες υδάτων σε σχέση με τις δυνατότητες διοχέτευσης των υδάτων αυτών. Αυτές οι ζώνες, όπου τυχών γίνουν, θα πρέπει να βρίσκονται σε μέρη όπου δεν θα υπάρχουν σπίτια, κτηνοτροφικές μονάδες, εργοστάσια κλπ.
«Εφόσον υπάρξουν ξανά έντονες βροχοπτώσεις οι οποίες θα μπορεί να προκαλέσουν πλημμύρες, θα έχει προβλεφθεί να ενεργοποιούνται περιοχές που θα έχουν μόνον καλλιέργειες, όπου θα διοχετεύονται τα πλεονάζοντα ύδατα, ώστε να ανακουφίζεται το κύριο υδατικό σύστημα και να γίνεται με ελεγχόμενο ρυθμό η απορροή των υδάτων» επισήμανε.
Οι αγρότες που θα καλλιεργούν τις εν λόγω εκτάσεις θα μπορούν να ενημερώνονται εγκαίρως ώστε να μετακινούν από εκεί τα μηχανήματά τους προς ένα ασφαλέστερο σημείο.
Επίσης θα μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη για τους αγρότες στις εν λόγω ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας ώστε να λαμβάνουν αποζημίωση από το κράτος για τις ζημιές που θα έχουν υποστεί. «Κάθε χρόνο θα μπορεί να υπάρχει στον κρατικό προϋπολογισμό κονδύλι για την αποζημίωση αυτών των αγροτών» είπε και πρόσθεσε «εφόσον μια χρονιά δεν χρησιμοποιηθεί το κονδύλι θα μπορεί να μεταφέρεται στην επόμενη και ούτω καθεξής», είπε.
Πάντως όπως ανέφερε ο κ. Γκουζούρης «το κόστος υλοποίησης του σχεδίου δεν είναι ακόμη υπολογισμένο μιας και η όλη διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. «Άλλο θα είναι το κόστος εάν το σχέδιο περιλαμβάνει κυρίως πλημμυρικές ζώνες και άλλο εάν προκύψει ανάγκη για κατασκευή περισσότερων φραγμάτων ή ταμιευτήρων».
«Η λειψυδρία και όχι οι πλημμύρες αποτελούν το βασικό πρόβλημα της Θεσσαλίας»
Παράλληλα, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας υπογραμμίζει ότι μπορεί όλοι να έχουμε εστιάζει στο πλημμυρικό φαινόμενο του Σεπτεμβρίου, όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Θεσσαλία είναι η λειψυδρία.
«Στην περιοχή έχουμε υδροβόρες καλλιέργειες και έτσι οι αγρότες αναγκάζονται να “χτυπάνε” γεωτρήσεις οι οποίες φτάνουν μέχρι και τα 300 μέτρα βάθος, αυξάνοντας έτσι το κόστος για τις καλλιέργειες» ανέφερε.
Στο σχέδιο που ετοιμάζεται θα υπάρχουν πιθανόν προτάσεις όπου κάποιες από τις πλημμυρικές ζώνες να χρησιμοποιούνται ως δεξαμενές νερού για αρδευτικό σκοπό.
«Εξετάζουμε εάν σε μια περιοχή η οποία θα οριστεί ως πλημμυρική ζώνη, θα είναι προς το συμφέρον των καλλιεργειών να παραμείνει έτσι. Αυτό θα εξαρτηθεί μεταξύ άλλων εάν οι αποζημιώσεις που θα πρέπει να λάβουν οι αγρότες για τα χωράφια τους, θα αντισταθμίζουν την παραγωγή αλλά και το κόστος που θα ενέχει το κάθε μέτρο» δήλωσε.
Ζωικό κεφάλαιο
Σοβαρές ήταν οι απώλειες που υπέστησαν οι κτηνοτρόφοι της Θεσσαλίας μιας και περισσότερα από 140.000 ζώα χάθηκαν από τις πλημμύρες.
«Εμείς αυτό που κοιτάζουμε είναι ολόκληρη η αλυσίδα αξίας. Για παράδειγμα, ένας κτηνοτρόφος έχει ζώα, παράγει γάλα και το δίνει στη γαλακτοβιομηχανία και αυτή με τη σειρά της το διοχετεύει στην αγορά. Σίγουρα κάποιος θα έλεγε ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμε εκ νέου ζώα στους κτηνοτρόφους για να αρχίσουν να παράγουν. Είναι όμως έτσι;» αναρωτιέται ο κ. Γκουζούρης.
Και συμπληρώνει: «Δεν είναι αυτή πάντα η καλύτερη λύση. Φανταστείτε, οι κτηνοτρόφοι να έχουν ζώα, να παράγουν γάλα και να μην έχουν που να το δώσουν εάν οι γαλακτοβιομηχανίες της περιοχής έχουν υποστεί ζημιές και δεν μπορούν να επεξεργαστούν το γάλα, όπως πολλές τέτοιες μονάδες επεξεργασίας υπέστησαν σοβαρότατες ζημιές από τις πρόσφατες πλημμύρες. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι κτηνοτρόφοι θα έρχονται αντιμέτωποι με δυο προβλήματα: πρώτον δεν θα μπορούν να πουλήσουν το γάλα τους και δεύτερον όλα τα ζώα που θα έχουν θα χρειάζονται καθημερινά τροφή πράγμα που έχει υψηλό κόστος». «Γι’ αυτό χρειάζεται ένας προσεκτικός σχεδιασμός» καταλήγει.
Προγράμματα εκπαίδευσης – Σχέδια προστασίας
Τέλος, ο ίδιος μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων σημειώνει ότι εκτός από τα μέτρα πρόληψης για τα ζώα, τα χωράφια τα μηχανήματα κλπ., θα πρέπει να υπάρξει και σχεδιασμός σε ότι αφορά τους ανθρώπους.
«Θέλουμε να κάνουμε προγράμματα εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση όλων αυτών των φαινομένων για τους κατοίκων των περιοχών. Εάν π.χ. έχουμε μια πλημμύρα στην Καρδίτσα ή στα περίχωρα θα πρέπει να ξέρουν οι κάτοικοι εκεί σε ποιο σημείο θα πρέπει να κατευθυνθούν για να είναι ασφαλείς».
«Τέτοιου είδους εκπαιδευτικά προγράμματα θα πρέπει να σχεδιαστούν για την κάθε περιοχή ξεχωριστά, μιας και κάθε τόπος έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τον άλλον, λόγο της μορφολογίας κάθε περιοχής» κατέληξε.